Anonieme messaging-apps zijn plots populair. Maar wat zijn het precies? Wat doen deze apps? En waarom die populariteitsexplosie?
Whisper, Secret, Firechat, rumr, Truth… apps om anoniem berichten te plaatsen of te chatten met anderen zonder je identiteit te onthullen springen als paddestoelen uit de grond en domineren de toplijsten van de App Store en Google Play.
Met deze apps deel je visuele en tekstuele berichten volledig anoniem, in het openbaar of met je contactpersonen. De anonimiteit is de overeenkomst tussen de verschillende apps, maar elk heeft zijn eigen kenmerken.
Nu deze anonieme chat-applicaties zo ongelofelijk veel gedownload worden, gaan wij op onderzoek uit naar de wortels van die populariteit. Hoe werken ze? Waarom wil iedereen anoniem zijn? En wat is de toekomst?
Chat en social media, maar dan anoniem
Een app als Whisper bestaat al enkele maanden, waar Secret en Firechat pas een paar weken geleden werden uitgebracht en al snel in de top van de app-hitlijsten terechtkwamen. Laatstgenoemde had slechts vijftien dagen nodig om in de top 10 populairste social media-apps van de App Store te belanden in 105 landen. Tijdens het tweede weekend na de lancering kreeg de app elke twee seconden een nieuwe gebruiker erbij, aldus CEO Micha Benoliel.
Maar geen van deze apps zijn honderd procent hetzelfde. Whisper bijvoorbeeld is een kruising tussen sociaal netwerk en chatapplicatie, waarbij je wordt geïdentificeerd door een bijnaam die je zelf kiest. Posts bestaande uit tekst en achtergrondafbeelding deel je in het openbaar met andere gebruikers, die weer kunnen reageren of de post kunnen “loven”.
Secret doet ongeveer hetzelfde, met als groot verschil dat je berichten uitwisselt met contactpersonen, waar Whisper altijd anoniem is. Het is mogelijk om vrienden van vrienden (van vrienden) te bereiken met Secret, maar het beginpunt ligt bij je persoonlijke contacten.
Een app zoals FireChat gaat nog verder en creëert verschillende groepschats met mensen om je heen, zonder dat je daar een internetverbinding voor nodig hebt. Dat doet de app met behulp van de zogenaamde Open Garden-techniek.
Het idee voor FireChat werd volgens Micha Benoliel geboren dankzij “het verzoek van gebruikers voor een chat-applicatie zonder netwerkverbinding en de wens om het potentieel van de Open Garden-technologie te benutten op een manier die voor elke gebruiker duidelijk is.”
Andere apps zoals rumr en Truth zijn ook anoniem, maar bieden een veel persoonlijkere plek om te chatten met je contacten. Op rumr maak je chatrooms met vrienden, waarin elke persoon een kleur maar geen naam krijgt. Een ‘gesprek met de lichten uit’, zo omschrijft de officiële website van rumr het concept.
Truth gaat nog verder en laat gebruikers anoniem privéberichten sturen naar contacten, ook al heeft de ontvanger de app zelf niet eens geïnstalleerd.
Direct en anoniem: het anti-Facebook
Net als veel andere messaging-applicaties lijken deze anonieme apps voor gericht op een jong publiek dat gevoelens wil uiten en de meest beschamende geheimen anoniem wil delen.
Micha Benoliel zegt: “Het voordeel van de app is dat het heel gemakkelijk is om ermee te beginnen. Je hoeft niet in te loggen of een account aan te maken, zodat gebruikers veel meer vrijheid hebben om zich te uiten en te zeggen wat ze willen.”
Volgens Editor in Chief van Whisper Neetzan Zimmerman is anonimiteit het belangrijkste kenmerk van de app en is het daarmee een soort anti-Facebook. Het is de plek waar je deelt wat je niet kunt delen op andere sociale netwerken, waar alles wordt gekoppeld aan je naam en profiel.
Apps zoals Whisper hebben een therapeutische functie en bevrijden ons van de psychologische stress van het meedragen van een geheim. Het zijn plekken waar we onze geheimen van de daken schreeuwen, vrij van onze identiteit en de gevolgen van bijbehorende herkenbaarheid.
De apps vormen daarmee een digitale variant van het Exchange Secrets-project, waar een student voorbijgangers in New York uitnodigt om anoniem hun geheimen op te schrijven zodat deze gepubliceerd kunnen worden op zijn blog.
Wat deze apps gemeen hebben is dat er een soort cirkel van empathie onder vreemden wordt opgeroepen. In feite is daar iets tegenstrijdigs aan, want als je via Secret of Whisper geheimen verspreid, vliegen deze snel van mond tot mond.
Zoals Zimmerman zelf ook toegeeft, is het doel van Whisper om een platform voor whistle-blowers te worden: een plek om openbaringen veilig en anoniem te doen, in plaats van het belijden van persoonlijke geheimen.
Niet alleen emoties en roddels
Hoewel de meeste berichten privébekentenissen zijn worden genoemde apps, in tegenstelling tot wat je wellicht zou denken, niet alleen gebruikt door tieners in een verwarde emotionele toestand. Een paar weken geleden bijvoorbeeld verscheen een post op Whisper over Gwyneth Paltrow, die vreemd zou gaan ten koste van haar man Chris Martin. Een maand later kondigde het paar hun scheiding aan.
Zoals gemeld in een artikel van het Nieman Journalism Lab, werkt Whisper samen met de Huffington Post, die de app gebruikt om verhalen over onder andere marijuanagebruik en – iets minder serieus – ‘10 redenen waarom grootouders zo cool zijn’ te creëren. Onlangs is Whisper ook een samenwerkingsverband aangegaan met BuzzFeed.
Tot nu toe is het gebruik van FireChat nogal beperkt en doet de app vooral denken aan chatten in de jaren ’90, toen het nog voldoende was om een bijnaam te hebben. Je raakte gemakkelijk aan de praat met andere chatters waar je vaak niet meer van wist dan die verzonnen naam.
Volgens Benoliel is het potentieel van de app nog niet gerealiseerd: “Het grootste voordeel zit ‘m in de Nearby-functie, waarmee je berichten en foto’s uitwisselt met mensen in je buurt, zelfs als je geen internettoegang hebt. FireChat is daarmee perfect voor op een festival, waar vaak moeilijk verbinding te maken is, maar ook in de metro of trein.”
In die zin zou FireChat een soort kortstondig sociaal netwerk zijn, waar je meningen en updates deelt met de mensen om je heen. Daarmee is de app volgens Benoliel “veel interactiever en meer real-time in vergelijking met apps als Secret of Whisper.”
Bedreigingen en toekomstige mogelijkheden
Behalve een plek waar mensen anoniem hun bekentenissen, meningen en frustraties kunnen uitschreeuwen, zijn apps als Whisper, Secret en FireChat ook mogelijke platformen voor anonieme bedreigingen.
Aan de ene kant bevorderen de apps namelijk de eerlijkheid van de gebruikers door hun identiteit te beschermen; aan de andere kant zit er een limiet aan de diepgang van gesprekken die er op gang komen. Ook is een fictieve identiteit perfect voor de cyberpester en de troll, vooral bij een app met directe privéberichten zoals Truth. Tot nu toe lijkt zulk misbruik echter nog niet echt aan de orde en wordt er dan ook weinig gedaan om het tegen te gaan.
Op Secret en Whisper zagen we ook foutieve of speculatieve informatie verspreid worden, zoals de vermeende overname van Evernote en de roddels rondom Gwyneth Paltrow.
Aan de andere kant zit er ongelofelijk veel potentie in deze anonieme apps, allereerst met betrekking tot het anoniem delen van vertrouwelijke informatie met bijvoorbeeld journalisten. Zo kan nieuws snel verspreid worden zonder dat de reputatie van de klokkenluider in gevaar komt.
Vergelijk deze anonieme apps eens met een sociaal netwerk als Facebook, waar gebruikers ‘reclame’ maken voor hun ideale identiteit en veelal een sociaal masker op hebben. Anonieme apps bevrijden ons van de verwachtingen van anderen, waardoor we oprecht en eerlijk kunnen zijn. Whisper en FireChat zijn daarmee bijvoorbeeld veel betere indexen voor maatschappelijke trends dan de grote sociale netwerken, waar gebruikers gezichtsverlies proberen te vermijden.
Gebruik jij anonieme sociale apps?
